Update Subsidieregeling pakket rechtsbijstand herstelregelingen Kinderopvangtoeslag

Dit jaar begint de NOvA met het organiseren van peer-review in toeslagenzaken. Daarvoor zijn advocaten nodig die (kosteloos) opgeleid willen worden als peer-reviewer. Na een korte training bent u reviewer voor het rechtsgebied bestuursrecht en kunt u dit najaar ingezet worden voor reviews in HKT-zaken. Er zijn nog 4 opleidingsplekken voor de cursus van 6 en 27 juni a.s. Heeft u interesse? Dan kunt u zich aanmelden bij de NOvA: [email protected].

Hoe, wat, waar?

De training peer-review wordt gegeven bij de NOvA in Den Haag en bestaat uit twee bijeenkomsten van in totaal drie dagdelen. De eerste bijeenkomst op 6 juni a.s. duurt 2 dagdelen, de tweede bijeenkomst (de terugkomdag) op 27 juni duurt 1 dagdeel (middag). Tijdens de training krijgen 10 cursisten uitleg over feedbackmethoden, beoordelingscriteria en wordt er plenair geoefend met een peer reviewgesprek. Docenten zijn Marco van Liempt, geaccrediteerd procesbegeleider intervisie van opleidingsinstituut MCG en Bernard de Leest, advocaat/docent o.a. in de beroepsopleiding voor de advocatuur en lid van de werkgroep toeslagenadvocaten.

Hoe het allemaal begon

In 2014 startte advocate Eva Gonzalez Perez met het dossier Kinderopvangtoeslag affaire. Jarenlang heeft Gonzalez Perez geprocedeerd tegen de Belastingdienst omdat deze in strijd met de wet handelde. Mensen werden als fraudeur gezien zonder dat ze het zelf wisten en werden op fraude lijsten gezet jarenlang. Ook is vastgesteld dat gediscrimineerd is door de Autoriteit Persoonsgegevens. Deze heeft dan ook de Belastingdienst een boete van vele miljoenen opgelegd. Het ging hier in het bijzonder om de zaak CAF 11.

Naast procederen heeft Eva hiervoor contact gehad met media, Ombudsman, Autoriteit Persoonsgegevens, confrères, collega’s, hoogleraren, interne bronnen en politici. Ook andere collega’s procedeerden tegen de Belastingdienst en liepen vast bij de Afdeling bestuursrechtspraak en lagere rechtspraak. In november 2019 werd de eerste compensatie voor de groep CAF 11 aangekondigd. Na het rapport “Omzien in verwondering” van de commissie Donner werd deze compensatie uitgebreid. Nadien zijn ook andere CAF zaken bekeken en ook die worden gecompenseerd.

Het ontstaan van de werkgroep

In 2021 werden de herstelregelingen opgezet en kwam er ook de Subsidieregeling herstelregelingen kinderopvangtoeslag. De Orde van Advocaten en de Raad voor Rechtsbijstand werkten op dit punt samen en het idee was destijds nog dat het een hersteltraject zou worden waarbij er werd samengewerkt met de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen zonder dat advocaten zouden hoeven procederen. Een wet was er nog niet. Enkele advocaten die vanaf het eerste uur betrokken waren bij kinderopvangtoeslagzaken uit alle delen van Nederland werden gevraagd met Raad en NOvA mee te denken over een subsidieregeling voor rechtsbijstand aan gedupeerden. Zo kwam de Werkgroep Advocaten Toeslagenaffaire tot stand.

Taken Werkgroep

Naast het geven van input en monitoren van de Subsidieregeling werden al vlug ook signalen doorgegeven aan UHT en de Staatssecretaris over zowel de inrichting als uitvoering van de herstelregelingen. Aanvankelijk werd veel tijd gestoken in overleg in UHT en Stas. Daarnaast werden door de Werkgroep de optredens in de media gecoördineerd en de politiek geïnformeerd als signalen niet werden opgepikt. Zo kwam er een brandbrief met de meeste spoedeisende en belangrijkste onderwerpen, waaronder het ontbreken van dossiers en inzet van schadedeskundigen. De subsidieregeling werd een aantal malen bijgesteld en er werden informerende webinars gegeven. Een app groep werd opgericht voor alle deelnemende collega’s, om ervaringen uit te wisselen en elkaar te helpen.

Stoppen formeel overleg met UHT

Medio 2022 constateerde de Werkgroep dat operationeel overleg en doorgeven van signalen extern tot weinig resultaat leidde. De Werkgroep koos ervoor om de focus te verleggen naar kwaliteit. Zo werd het Kennisnet Toeslagenaffaire in het leven geroepen. De Werkgroep onderhandelde met het Ministerie van Financiën over het instellen van het  kennisnet dat voor advocaten gratis zou zijn. Met de OSR heeft de Werkgroep de serie cursussen vervolgens opgezet en uitgevoerd vanaf 2023. Leden van de Werkgroep doceren hier zelf in, en daarnaast worden verschillende gastsprekers uitgenodigd. In 2024 is dit kennisnet vervolgd.

Andere activiteiten vanaf medio 2022

Buiten de activiteiten voor het kennisnet overlegt de Werkgroep al dan niet informeel bij voortduring met alle betrokken instanties in het herstelproces met meer of minder succes. Ook worden gasten uitgenodigd voor de vergaderingen. Verder wordt input gegeven op de periodieke evaluatie van de subsidieregeling. Daarnaast blijft lobby belangrijk. Er werd actief gewerkt aan het verkrijgen van goede dossiers. Nieuwe regelgeving wordt voorzien van commentaar. Dit alles vanuit signalen die door de advocaten worden aangeleverd. In 2024 werd geconstateerd dat het toch weer zinvol werd geacht operationeel overleg met UHT/MinFin op te starten. Dit omdat anders de signalen vanuit de advocatuur ook niet zouden kunnen worden besproken. Als hierop onvoldoende wordt gereageerd kan er dan ook beslist worden welke acties er noodzakelijk zijn.

Peer Review en meer informatieuitwisseling via canvas

Verder wordt er in 2024 gestart met het opzetten van Peer Review en is communicatie via het platform Canvas uitgebreid, zodat hierop meer uitwisseling kan plaatsvinden van best practices. Ook de signaallijst staat hier op. Nu het herstelproces veel langer duurt dan voorzien en ook de aard van dit proces enorm is veranderd is duidelijk dat de werkgroep een meer permanent karakter krijgt. Wij hebben om deze reden een Huishoudelijk Reglement vastgesteld. Lees het reglement voor de deelnemende advocaten aan het Kennisnet Toeslagaffaire via Canvas, het leerplatform van OSR Juridische Opleidingen.

Geen onderdeel van de NOvA noch van de Raad voor Rechtsbijstand

De werkgroep is geen onderdeel van de Orde van Advocaten en ook niet van de Raad voor Rechtsbijstand. Het is een onafhankelijke groep. Voor de werkzaamheden wordt een vergoeding verstrekt op basis van de Wet op de Rechtsbijstand. Ieder lid neemt deel aan de vergaderingen, eens in de drie weken via Teams, en neemt taken op zich op een bepaald onderwerp. Thematische commissies bereiden onderwerpen voor en informeren de werkgroep op de vergadering en via Teams. Tweemaal per jaar vindt een fysiek overleg plaats. In de werkgroep zitten op dit moment de volgende personen:

• Else Weijsenfeld, voorzitter
• Rietje Obers/ Annemiek Engbers, secretaris
• Lieke Boon, lid
• Khadija Bozia, lid
• Björn van Dijk, lid
• Eva Gonzalez, lid
• Marita Jansen, lid
• Bernard de Leest, lid
• Linda Meys, lid
• Jacqueline Nieuwstraten, lid
• Remko Wijling, lid

Jan Melief en Alev Yüksel hebben onlangs afscheid genomen als lid van de werkgroep. We zijn hen zeer dankbaar voor hun inzet. Om hun plek in de werkgroep in te vullen is er momenteel een vacature. Lees de vacaturetekst  voor de deelnemende advocaten aan het Kennisnet Toeslagaffaire, via Canvas, het leerplatform van OSR Juridische Opleidingen.

Hersteloperatie blijft ingewikkeld

De hersteloperatie blijkt vele malen ingewikkelder dan door de bedenkers gedacht. Dit maakt dat ook de ketenpartners tegen veel zaken aanlopen die ook de Werkgroep signaleert maar waar in de praktijk niet meteen veel aan te doen blijkt te zijn. Die realiteit maakt echter niet dat de Werkgroep geen nuttig instrument is om signalen en kwesties voor het voetlicht te kunnen brengen. Ook omdat op die manier signalen meer breder dan in individuele kwesties voor het voetlicht kunnen worden gebracht bij zowel de UHT als het ministerie van financiën en zonodig via de Raad en de NOvA bij de Staatssecretaris. De Werkgroep meent dat ketenoverleg, ook als het niet onmiddellijk tot resultaat leidt, zinvol is. Alleen door signalen uit te wisselen en daarvoor opvolging te vragen zijn zaken te veranderen.