Rapport ‘Veranderde tijden’ commissie Van der Meer II gepresenteerd

Haalbaarheid referentie-inkomen

Het referentie-inkomen van de sociaal advocaat is eerder door de regering vastgesteld op schaal 12, trede 10 CAO Rijk. Bij haar berekeningen maakt de commissie gebruik van het onderzoek van het Kenniscentrum Stelsel Gesubsidieerde Rechtsbijstand van de Raad voor Rechtsbijstand. Het Kenniscentrum heeft in beeld gebracht welke kostenposten advocaten hebben, met of zonder kantoorverband. Het onderzoek laat zien dat voor advocaten met een éénpersoonspraktijk het referentie-inkomen bijna gehaald kan worden. Een verhoging van het basistarief met € 1,46 (ex btw, tarief 2024) volstaat voor deze groep.

Advocaten werkzaam in een kantoorverband maken meer en volgens de commissie ook noodzakelijke kosten, waardoor zij momenteel niet in de buurt komen van het referentie-inkomen. Het verschil met het basistarief bedraagt € 14,82 (ex btw, tarief 2024). De commissie adviseert het kabinet daarom een kantoortoeslag in te voeren die voorziet in de meerkosten van het werken in kantoorverband. De commissie vindt het vooral belangrijk dat deze toeslag het aantrekken (en vasthouden) van advocaat-stagiairs bevordert, wat in de ogen van de commissie noodzakelijk is voor een toekomstbestendig stelsel voor de sociaal advocatuur.

Aanpassing deel van de forfaitaire vergoedingen

De commissie onderzocht ook of de huidige vaste vergoedingen (forfaits genoemd, gebaseerd op de gemeten tijdbesteding in 2014-2016) anno nu nog overeenkomen met de gemiddeld aan de zaak bestede tijd. Uit dit onderzoek, uitgevoerd door Cebeon, komt naar voren dat een aantal forfaits aangepast moet worden. Dit leidt tot een gemiddelde verhoging van 10%. Daarnaast dienen de toeslagen (in zaken met meer complexiteit) met 35% te stijgen.

Dreigend tekort aantal sociaal advocaten

Met het aanpassen van de forfaits en de toeslagen wordt het uitgangspunt van de wet (vergoeding van daadwerkelijk gemaakte uren) bij de tijd gebracht. De commissie vindt dat dit onvoldoende is om de dreiging van een tekort aan sociaal advocaten weg te nemen. Op dit moment is er weliswaar nog geen structureel tekort aan sociaal advocaten, maar toch is het op sommige rechtsgebieden en in sommige regio’s nu al lastig om een sociaal advocaat te vinden. Een grote groep sociaal advocaten gaat de komende jaren met pensioen, de instroom van nieuwe sociaal advocaten is op dit moment te laag en jonge sociaal advocaten verlaten vroegtijdig het vak. De dreiging wordt hiermee elke dag groter. De commissie geeft aan dat het stimuleren van werken in kantoorverband noodzakelijk is voor een toekomstbestendig stelsel. De door de commissie voorgestelde kantoortoeslag kan hier een oplossing bieden.

Bestuurlijke reactie Raad voor Rechtsbijstand

In de bestuurlijke reactie op het rapport geeft de Raad voor Rechtsbijstand aan de aanbevelingen van de Commissie van der Meer II te onderschrijven. De Raad onderstreept het belang van het snel op peil brengen van de vergoedingen van sociaal advocaten en staat positief tegenover een kantorentoeslag, de Raad ziet dat als een maatregel om de sociaal advocatuur toekomstbestendig te maken.

Hiernaast onderschrijft de Raad het belang van het periodiek op peil houden van de vergoedingen voor sociaal advocaten en pleit voor een structurele borging hiervan.

Gezien de urgentie van de aanbevelingen wil de Raad graag op korte termijn met het ministerie van Justitie en Veiligheid en de NOvA bespreken hoe de Raad een actieve bijdrage kan leveren aan de invoering hiervan.

Samenstelling Commissie van der Meer II

In de commissie hadden zitting:

• H. Th. Van der Meer (voorzitter), senior raadsheer Gerechtshof Amsterdam;
• I.D. Nijboer, directeur/bestuurder Raad voor Rechtsbijstand;
• H. Goudriaan, onderzoeker Centraal Bureau voor de Statistiek;
• W.F. Hendriksen, advocaat te Amsterdam;
• G.W.M. Beltman, directeur Financieel Economische Zaken, ministerie van Justitie en Veiligheid.