Hardheidsclausule personen- en familierecht

Benodigde stukken / informatie

• ondertekend aanvraagformulier hardheidsclausule personen- en familierecht
• specificaties van vermogen (afschriften spaarrekeningen e.d.)
• specificaties van inkomen (afschriften van salarisspecificaties, toeslagen, belastingteruggave e.d.)
• indien van toepassing (half)jaarcijfers
• specificaties van uitgaven (woonkosten, premie ziektekosten, beslaglegging)

Toevoegbeleid

Algemeen

Deze werkinstructie geldt voor toevoegingen die zijn aangevraagd ná 1 oktober 2013.

Met ingang van 1 oktober 2013 geldt er een afzonderlijke eigen bijdragetabel voor een aantal personen- en familierechtzaken. Voor zaken met zaakcode  P012, P015, P030, P040, P041 en P050 betaalt de rechtzoekende een hogere eigen bijdrage dan de ‘reguliere’ eigen bijdrage voor bijvoorbeeld een ontslagzaak of een procedure tegen de overheid.

Als van rechtzoekende, in verband met zijn financiële situatie, redelijkerwijs niet kan worden verlangd dat hij deze hogere eigen bijdrage betaalt, kan de hardheidsclausule worden toegepast. Dit houdt in dat rechtzoekende de reguliere eigen bijdrage krijgt opgelegd. Het verschil tussen de hogere en de reguliere eigen bijdrage is het financieel belang van rechtzoekende bij het verzoek.

Peiljaarverlegging

Toets bij ontvangst van een verzoek om toepassing van de hardheidsclausule altijd eerst of het verzoek eigenlijk een aanvraag peiljaarverlegging betreft of dat er een aanvraag peiljaarverlegging is ingediend. Peiljaarverlegging gaat vóór de hardheidsclausule.

Eerder hardheidsclausule (hhc) toegepast

Is de hhc al eerder toegepast, dan kun je de hhc opnieuw toekennen als aan de volgende voorwaarden is voldaan:

• de periode tussen afgifte datum toevoeging waarop verzoek betrekking heeft en de toegekende hhc is korter dan zes maanden, en
• de omstandigheden van rechtzoekende zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het eerdere verzoek (zie verklaring rechtzoekende op formulier)

Eerste toevoeging personen- en familierecht?

Je toetst:

1. of het verzoek op de hhc betrekking heeft op de allereerste toevoeging voor personen- en familierecht.

Is dit het geval, dan beoordeel je:
2. of de rechtzoekende in de zes maanden voorafgaand aan de afgiftedatum van de toevoeging waarvoor het verzoek hhc is ingediend (en ná 1 oktober 2013) toevoegingen heeft gekregen met eigen bijdragen.

Allereerste toevoeging (geen hhc)

Als blijkt dat dit in alle opzichten de eerste toevoeging is, dan wijs je het verzoek om toepassing van de hhc af met de volgende tekst:

‘U heeft een aanvraag ingediend voor toepassing van de hardheidsclausule op grond van artikel 2a lid 5 Bebr. De Raad wijst uw aanvraag af, omdat u altijd in staat wordt geacht om de eerste hogere eigen bijdrage zelf te kunnen betalen.’

Tweede of volgende toevoeging (hhc mogelijk)

Heeft rechtzoekende na 1 oktober 2013 en in de zes maanden voorafgaand aan de afgiftedatum van de toevoeging waarvoor het verzoek hhc wordt ingediend, ook toevoeging(en) gekregen met een eigen bijdrage, dan ga je verder met de beoordeling van het verzoek.

Drempelbedrag verzoek hhc

Het drempelbedrag bij een verzoek om toepassing van de hhc is € 100. Je toetst of dit drempelbedrag wordt gehaald door het verschil tussen de verhoogde eigen bijdrage en de reguliere eigen bijdrage te berekenen.

Meerdere toevoegingen met verhoogde eigen bijdrage

Als het drempelbedrag niet wordt gehaald bij de toevoeging waarop het verzoek hhc is ontvangen, toets je of, in de periode van zes maanden voorafgaand aan het verzoek om toevoeging, meerdere verhoogde eigen bijdragen zijn opgelegd. Het drempelbedrag bereken je dan door het verschil tussen de eigen bijdrageregimes van alle toevoegingen bij elkaar op te tellen. Als dit bij elkaar minimaal € 100 bedraagt kun je de hhc mogelijk toepassen (op de laatste toevoeging).

Voorbeeld: Binnen een half jaar worden er twee toevoegingen verstrekt met de eigen bijdrage personen en familierecht € 406. De reguliere eigen bijdrage is € 355. Verzoekt rechtzoekende bij de eerste toevoeging om toepassing van de hhc, dan wordt deze afgewezen. Verzoekt rechtzoekende bij de tweede toevoeging om toepassing dan is het drempelbedrag € 51 + € 51 = € 102. Je kunt dan mogelijk in de laatste zaak hhc toepassen, het financieel belang van de verzoeker daarbij is € 51.

Voorwaarden hardheidsclausule

Om de hhc toe te kunnen passen, moet het verzoek aan meerdere voorwaarden voldoen.

Tijdige aanvraag

De aanvraag hhc moet worden ingediend binnen zes weken na de bekendmaking van het besluit waarin is beslist op de aanvraag om een toevoeging. De ontvangstdatum van de post is daarbij leidend ( artikel 6:8 Awb en artikel 6:9 Awb). Als het verzoek niet tijdig is ingediend, kun je het op die grond afwijzen. Het verzoek hoef je dan niet verder te beoordelen. Je wijst het verzoek af met de volgende tekst: ‘U heeft een aanvraag ingediend voor toepassing van de hardheidsclausule op grond van artikel 2a lid 5 Bebr. De Raad wijst uw aanvraag af, omdat u deze zonder goede reden te laat heeft ingediend.’

We accepteren een termijnoverschrijding van twee dagen. Hou rekening met weekenden en feestdagen. Je kunt van de datum dagtekening van de aanvraag hhc uit gaan als tussen deze dagtekening en de ontvangstdatum niet meer dan drie dagen verschil bestaat.

Compleetheid verzoek hhc

Je beoordeelt of van rechtzoekende, in verband met zijn financiële situatie, redelijkerwijs niet kan worden verlangd dat hij de hogere eigen bijdrage betaalt. Dit toets je aan de hand van de inkomens- en vermogensoverzichten die rechtzoekende bij zijn verzoek meestuurt.

Ontbreken benodigde gegevens, dan beoordeel je eerst aan de hand van de op dat moment bekende gegevens of het verzoek om toepassing van de hhc door rechtzoekende kans van slagen heeft.

Heeft het verzoek van rechtzoekende kans van slagen, dan vraag je de ontbrekende gegevens bij hem op.

Concludeer je dat dit niet zo is, dan wijs je het verzoek af met de volgende tekst:

‘U heeft een aanvraag ingediend voor toepassing van de hardheidsclausule op grond van artikel 2a lid 5 Bebr. De Raad wijst uw aanvraag af, omdat u in staat wordt geacht om het hogere deel van de eigen bijdrage zelf te kunnen voldoen.’

Woonsituatie aanvrager

Je bepaalt de woonsituatie van de verzoeker. Voor de beoordeling van de financiële situatie van verzoeker is het van belang te weten of deze alleenstaand is, een gezamenlijke huishouding voert of een éénoudergezin vormt.

Vermogen

Aan de hand van de bankafschriften van de spaarrekeningen (ook van de minderjarige kinderen in het gezin) en overzichten van aandelen en obligaties beoordeel je de hoogte van het vermogen.

In principe laat je bij de berekening van het vermogen de lopende rekening buiten beschouwing, tenzij op de lopende rekening meer geld staat dan het reguliere inkomen (inclusief vakantiegeld). Koopsompolis(sen), roerende goederen en de overwaarde van de (voormalig) zelfbewoonde woning laat je buiten beschouwing.

Is het vermogen hoger dan het financiële belang bij de hhc (het verschil tussen de hogere en de reguliere eigen bijdrage), dan wijs je het verzoek af met de volgende tekst:

‘U heeft een aanvraag ingediend voor toepassing van de hardheidsclausule op grond van artikel 2a lid 5 Bebr. De Raad wijst uw aanvraag af, omdat u in staat wordt geacht om het hogere deel van de eigen bijdrage zelf te kunnen voldoen.’

(Gezins)inkomen

Je beoordeelt het inkomen van aanvrager en eventuele partner aan de hand van de meest recente loonstro(o)k(en), dat wil zeggen van de kalendermaand voorafgaande aan de maand waarin je de aanvraag toevoeging hebt ontvangen. Als één van beiden een wisselend loon heeft, neem je het gemiddelde van de laatste 3 loonstroken. Let daarbij op of er geen bijzondere betalingen op de loonstrook staan, zoals vakantiegeld of een 13 ^e maand.

Heeft aanvrager of partner een zelfstandig beroep of bedrijf?

In dit geval toets je het inkomen aan de hand van de volgende gegevens:

• de meest recente jaarstukken van de onderneming, d.w.z. balans en resultatenrekening incl. toelichtingen, met daarbij de aangifte en aanslag inkomstenbelasting/ premieheffing;
• de meest recente aangifte en aanslag vermogensbelasting.

Draagkrachttoets

Berekenen beslagvrije voet

De hoogte van de beslagvrije voet is wettelijk vastgelegd en is - bij voldoende inkomen - minimaal 95% van de toepasselijke bijstandsnorm, inclusief vakantiegeld. Als het inkomen lager is dan de toepasselijke bijstandsnorm is de beslagvrije voet 95% van het inkomen. De hoogte van de beslagvrije voet hangt af van de huishoudsamenstelling, namelijk alleenstaand of gehuwd, wel of geen kinderen (leeftijd en aantal kinderen is niet van belang). Daarnaast wordt bij de berekening van de beslagvrije voet rekening houden met de hoogte van de woonlasten, of er sprake is van een koopwoning en of er sprake is van een lease-auto met bijtelling.

Aanvrager dient stukken te overleggen waaruit het bruto- en netto-inkomen blijkt en opgave te doen van de woonlasten. Aan de hand van deze informatie van de verzoeker en eventuele partner maak je met een rekentool een berekening van de beslagvrije voet (www.uwbeslagvrije voet.nl). Het inkomen is nooit minder dan de beslagvrije voet, dus dit levert geen klemmende situatie op.

Beoordeling

Er kan een klemmende situatie ontstaan als er beslag is gelegd op het inkomen. Als het inkomen gelijk is aan het beslagvrije voet, dan is er geen draagkracht en pas je de hhc toe.

Is het inkomen hoger dan de beslagvrije voet, dan zet je de hoogte van alle te betalen eigen bijdragen in de periode van zes maanden voor afgiftedatum van de toevoeging af tegen de draagkracht van de verzoeker. In deze berekening zijn ook eventuele reguliere eigen bijdragen inbegrepen, omdat deze bij elkaar opgeteld ook drukken op de bestedingscapaciteit van verzoeker.

Concludeer je dat rechtzoekende binnen kort tijdsbestek de eigen bijdragen uit de berekende draagkracht kan voldoen, dan wijs je af met de volgende tekst:

‘U heeft een aanvraag ingediend voor toepassing van de hardheidsclausule op grond van artikel 2a lid 5 Bebr. De Raad wijst uw aanvraag af, omdat u in staat wordt geacht om het hogere deel van de eigen bijdrage zelf te kunnen voldoen.’

Concludeer je dat rechtzoekende niet binnen kort tijdsbestek de eigen bijdragen uit de berekende draagkracht kan voldoen, dan pas je de hhc toe.

Toekenning hhc

Bij toekenning van de hhc verlaag je de eigen bijdrage van de toevoeging waarop de hhc is verzocht tot de hoogte van de reguliere eigen bijdrage die voor verzoeker van toepassing is.

Let op: Je past de hhc dus niet toe op alle toevoegingen die je hebt meegenomen bij berekening van het drempelbedrag.

Beslisboom hhc

Voor de rechtzoekende staat op www.rvr.org een beslisboom (doc, 38 kB) (pdf, opent in nieuw venster), waaraan hij kan toetsen of een verzoek om toepassing van de hhc zinvol is.