Hoofdstuk 1 - Bereik algemeen

Werkinstructie
Alle rechtsterreinen

Inleiding

Het beleid dat beschreven is in het hoofdstuk ‘algemene uitgangspunten’ is van toepassing op alle zaken die op toevoegbasis worden behandeld.
NB. Voor het verstrekken van een toevoeging moet naast de toets op het zelfstandige rechtsbelang ook voldaan zijn aan de overige wettelijke criteria (belang, gegrondheid, noodzaak rechtsbijstand etc.).

Een toevoeging omvat alle werkzaamheden voor behartiging van het op de toevoeging vermelde rechtsbelang (art. 32 jo art. 24 lid 4 Wrb). Je toetst bij iedere toevoegaanvraag of de werkzaamheden vallen onder het bereik van een eerder verstrekte reguliere, mediation- of lichte advies toevoeging.

Als er eerder een toevoeging aan rechtzoekende is verstrekt, toets je bij een volgende aanvraag of sprake is van hetzelfde rechtsbelang (zie paragraaf 1.2). Als dit het geval is, toets je of sprake is van diversiteit van procedures (zie paragraaf 1.3).

De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft in een aantal uitspraken vastgesteld dat de vraag of een nieuwe, afzonderlijke toevoeging aan de orde is, afhankelijk is van:

  1. het zelfstandig karakter van het geschil waarvoor de nieuwe toevoeging wordt aangevraagd
    én van
  2. de verschillende procedurele, feitelijke en inhoudelijke juridische omstandigheden van de gevallen (bijv. ECLI:NL:RVS:2001:AN6749 (pdf, 184 kB)).
    De omvang van de door de rechtsbijstandverlener te verrichten werkzaamheden is een bijkomende maatstaf zonder zelfstandige betekenis.

1.1 Procedure of advies?

1.1.1 Procedure

Een procedure is een civiel-, bestuurs- of strafrechtelijke zaak die bij een bepaalde (rechterlijke) instantie aanhangig is gemaakt. Zie artikel 1 Besluit vergoedingen. Bijvoorbeeld een wettelijk geregelde klachtprocedure.

1.1.2 Advies

Valt een civiel- of bestuursrechtelijke zaak of tuchtzaak niet onder het begrip procedure, dan is het een advieszaak. Bijvoorbeeld een niet-wettelijk geregelde klachtprocedure.

In strafzaken kennen we geen adviestoevoeging. De werkzaamheden in strafzaken hangen samen met gerechtelijke procedures.

1.2 Rechtsbelang

Het rechtsbelang is het belang waarvoor de rechtzoekende rechtsbijstand aanvraagt en dat hem rechtstreeks en individueel aangaat (artikel 1 Brt). Bepalend voor de afbakening van het begrip is wat het doel én beoogd eindresultaat is van de rechtsbijstand in combinatie met het onderliggende feitencomplex. De wijze waarop het belang behartigd wordt en de wegen die daartoe bewandeld worden, zijn voor de beoordeling minder bepalend (zie ook ‘na LAT aanvraag reguliere toevoeging’). Ook maakt het voor de beoordeling niet uit of aanvrager eisende dan wel verwerende partij is.

Is er sprake van een samenstel van belangen, dan beoordeel je of deze ieder afzonderlijk een zelfstandige betekenis hebben. Is dit het geval, dan verstrek je aparte toevoegingen voor advies c.q. procedure. Als de belangen zo nauw met elkaar samenhangen dat niet gesproken kan worden van zelfstandige rechtsbelangen, dan verstrek je één toevoeging.

Uiteraard kan een bepaald rechtsbelang leiden tot meerdere rechtsvragen, maar dat gegeven op zich levert geen grond om voor ieder van die rechtsvragen afzonderlijk een toevoeging te verstrekken. Bijvoorbeeld: het verbreken van een relatie tussen twee partners met minderjarige kinderen kan bijvoorbeeld rechtsvragen opleveren over alimentatie, gezag en omgang. Zolang voor deze rechtsvragen geen aparte procedures (zie paragraaf 1.3) aanhangig zijn gemaakt verstrek je één toevoeging.

Als er meerdere aanvragen voor advieswerkzaamheden voor hetzelfde rechtsbelang worden ingediend, dan verstrek je één toevoeging voor advies c.q. procedure en wijs je de andere aanvragen af op bereik van die toevoeging. Ook als er meerdere wederpartijen zijn kan er nog steeds sprake zijn van één rechtsbelang ( ECLI:NL:RVS:2011:BT8592). Bijvoorbeeld: Een hennepplantage wordt ontmanteld. De woningbouwvereniging wenst daarom de huurovereenkomst te ontbinden, de energiemaatschappij vordert schadevergoeding op grond van onrechtmatige daad en de gemeente beëindigt de bijstandsuitkering. Zolang voor deze rechtsvragen geen aparte procedures (zie paragraaf 1.3) aanhangig zijn gemaakt verstrek je één toevoeging.

1.2.1 Bereik: meerdere rechtzoekenden/ partners / gezinsleden

Aan partners/minderjarige gezinsleden die een geschil hebben met een derde verstrek je één toevoeging, omdat sprake is van hetzelfde rechtsbelang. De andere aanvraag wordt afgewezen op bereik. Het feit dat aanvragers verschillende rechtssubjecten zijn doet niet ter zake (ECLI:NL:RVS:2012:BX5992). Het maakt daarbij ook niet uit of de aanvragen door dezelfde advocaat of door verschillende advocaten worden ingediend. Bijvoorbeeld kort geding ontruiming gezamenlijke huurwoning.

In uitzonderlijke gevallen, wanneer duidelijk sprake is van gescheiden rechtsbelangen kun je twee toevoegingen verstrekken. Je geeft daarbij aan dat er sprake is van een groepstoevoeging. Je zet in GRAS "ind.groep" op J en je geeft bij inhoudelijke toelichting de code SH (samenhang) op met het Graskenmerk van het andere dossier. Groepstoevoeging en samenhang geldt ook voor aanvragen van meerderjarige kinderen.

Is sprake van tegenstrijdige belangen, dan moeten de partijen door verschillende advocaten, niet-kantoorgenoten, bijgestaan worden, zie regel 15 Gedragsregels advocatuur 2018 (bijv. ECLI:NL:TADRAMS:2012:YA2585). Je verstrekt in dat geval per partij een toevoeging.

Minderjarige slachtoffers c.q. nabestaanden

Als minderjarigen uit één gezin hetzelfde rechtsprobleem hebben en het verweer of de vordering van de advocaat voor allen (vrijwel) gelijk is, dan verstrek je één toevoeging op naam van de wettelijk vertegenwoordiger. Deze toevoeging geldt zowel voor de minderjarige slachtoffers als de wettelijk vertegenwoordiger. De wettelijk vertegenwoordiger is procespartij namens de minderjarige. Bij een voeging of een civiele vordering zijn het onderwerp en het feitencomplex hetzelfde voor de wettelijk vertegenwoordiger en minderjarigen. Er is sprake van één rechtsbelang.

1.2.2 Aanvraag toevoeging ná LAT, hetzelfde rechtsbelang

Een LAT ziet op een eenvoudig rechtskundig advies (art. 24a Wrb). De keuze van het voeren van een procedure op een LAT is niet uitgesloten. Hierbij pas je het volgende beleid toe.

Een LAT kan worden afgewezen op bereik (art. 28 lid 1 onder b Wrb). Je toetst of er sprake is van hetzelfde rechtsbelang (werkinstructie Bereik, paragraaf 1.2).

Wordt voor hetzelfde rechtsbelang nà een LAT een (lichte advies) toevoeging aangevraagd en is de eerste LAT voor advieswerkzaamheden gebruikt, dan is sprake van één zaak en dus één toevoeging.

Wordt na de LAT een reguliere toevoeging aangevraagd die aan alle overige inhoudelijke criteria voldoet (bijvoorbeeld financieel belang), dan bel je de advocaat om mee te delen dat de LAT wordt omgezet in een reguliere toevoeging. Je maakt een telefoonnotitie in het dossier. Komt het verzoek van een advocaat van een ander kantoor, zie werkinstructie Mutatie van de toevoeging i.v.m. opvolging.

1.2.3 Bereik toetsing door HT-advocaat

Een HT-advocaat dient bij de rechtzoekende door te vragen of eerder een andere advocaat is benaderd en of er een toevoeging is verstrekt. Dit is van belang in verband met de toetsing op bereik. Een aanvraag HT-toevoeging voor hetzelfde rechtsbelang is in het algemeen onrechtmatig. Bij twijfel kan de HT-advocaat contact opnemen met de HT-Helpdesk.

1.2.4 Bereik bijzondere curator

Uitgangspunt is de taakomschrijving die de rechtbank formuleert in de beschikking benoeming bijzondere curator. Per procedure waarin de bijzondere curator zijn werkzaamheden verricht kan je opnieuw een toevoeging verstrekken. Zie achtergrondinformatie.

Werkzaamheden voor de benoeming van de bijzondere curator, zie paragraaf 1.4.1.

1.3 Diversiteit van procedures

Als de aanvraag betrekking heeft op hetzelfde rechtsbelang waarvoor eerder een toevoeging is verleend, dan toets je de aanvraag vervolgens aan het criterium ‘diversiteit van procedures’. Als er sprake is van meerdere procedure-instanties, verstrek je in de meeste gevallen een nieuwe toevoeging. Bijvoorbeeld in een bestuursrechtelijke kwestie kan voor één rechtsbelang een bodemprocedure aanhangig zijn gemaakt bij het bestuursorgaan, en daarnaast kan een voorlopige voorziening zijn verzocht bij de voorzieningenrechter.

Je toetst of:

  1. op de eerder afgegeven toevoeging een procedure is gevoerd, én
  2. op de gevraagde toevoeging daadwerkelijk een procedure bij een andere instantie wordt gevoerd.

Worden beide vragen positief beantwoord, dan is sprake van diversiteit van procedures.

Bij diversiteit van procedures verstrek je een volgende toevoeging voor hetzelfde rechtsbelang uitsluitend voor ‘procedure’ met de toelichting ‘advies onder bereik van ….’ .

Als er twee afzonderlijke toevoegingen zijn verstrekt kan bij vaststelling van de vergoeding wel sprake zijn van samenhang (art. 11 en 21 Bvr) als beide zaken (nagenoeg) gelijktijdig zijn behandeld.

1.4  Geen diversiteit van procedures

Splitsen van procedures

Als een aanhangig gemaakte procedure wordt gesplitst en hieraan verschillende zaaknummers worden gegeven, wordt geen (tweede) afzonderlijke toevoeging verstrekt, omdat er geen sprake is van diversiteit van procedures (zie ook 3.1.1 en 3.2)

Advies over beroep/hoger beroep/cassatie

Een adviesaanvraag voor beroep/hoger beroep/cassatie van dezelfde advocaat/ kantoorgenoot, wijs je af op bereik van de verstrekte toevoeging voor een eerdere aanleg.

Bijvoorbeeld: toevoeging wordt verzocht voor het geven van advies over een mogelijk hoger beroep. Er is eerder een toevoeging verstrekt voor de bezwaarprocedure. Er is geen toevoeging voor het beroep. Je wijst de aanvraag toevoeging voor het advies over een mogelijk hoger beroep af op bereik van de toevoeging voor de bezwaarprocedure. Zie ook: ECLI:NL:RVS:2021:1512.

De aanvraag van een cassatie-advocaat die substantiële werkzaamheden gaat verrichten, beoordeel je aan de hand van de werkinstructie Cassatie Civiel.

Is de vervolgaanvraag door een advocaat van een ander kantoor ingediend, dan verstrek je een nieuwe toevoeging (civiel/bestuur: voor advies c.q. procedure, straf: procedure). Bijvoorbeeld: Advocaat A heeft een toevoeging voor het bezwaar en advocaat B van een ander kantoor vraagt een toevoeging aan voor het beroep.

1.4.1 Procedurele bijzonderheden/ incidenten

Onder het bereik van de toevoeging voor de hoofdzaak vallen bijvoorbeeld ook werkzaamheden voor:

  • eerste (deelgeschil)procedure;
  • vordering in reconventie;
  • verweer tevens zelfstandig verzoek;
  • voorbereidingshandelingen (denk aan verzoek tot benoeming bijzonder curator);
  • verzet;
  • provisionele vordering/voorziening (art. 223 Rv);
  • spoedvoorziening tijdens echtscheiding (bijvoorbeeld op grond van art. 1:253A BW);
  • voorlopige voorziening (uitgezonderd: kort geding en de voorlopige voorziening ex artikel 8:81 Awb die aangebracht wordt bij de voorzieningenrechter van de rechtbank);
  • incidenteel beroep ingesteld door gedaagde als eisende partij;
  • verzoek tot schorsing van de tenuitvoerlegging vonnis eerdere aanleg hangende het hoger beroep;
  • prejudiciële vragen. Bijvoorbeeld bij het Europese Hof van Justitie (zie paragraaf 3.1.7). Prejudiciële vragen bij de Hoge Raad (zie paragraaf 3.1.8);
  • het indienen en de behandeling van een wrakingsverzoek.

Het maakt hierbij geen verschil of rechtzoekende eisend of verwerend is in de procedure.

Is voor de hoofdzaak een LAT verstrekt, zie paragraaf 1.2.2.

Is voor de hoofdzaak nog geen toevoeging verstrekt, dan kun je in deze fase al een toevoeging verstrekken. Je geeft bij de inhoudelijke toelichting aan: “De toevoeging geldt tevens voor de hoofdzaak”.

Verzet

Als tegen een uitspraak of beschikking verzet wordt aangetekend, wordt de behandeling van het geschil bij dezelfde instantie voortgezet.
De toevoegaanvraag voor verzet wijs je af op het bereik van de toevoeging voor de hoofdzaak. Mocht er nog geen toevoeging zijn verstrekt, dan kun je voor het verzet een toevoeging verstrekken.

1.5 Adviesdeclaraties van proceduretoevoegingen

Een toevoeging die expliciet voor procedure is verstrekt, kan niet zonder meer als advieszaak worden vergoed. De daadwerkelijk verrichte werkzaamheden toets je aan bereik met een andere toevoeging. Zie voor meer informatie artikel 32 Wrb en artikel 29 lid 4 Bvr.

Als de advocaat substantiële werkzaamheden heeft verricht kun je de toevoeging vaststellen voor advies. Substantiële werkzaamheden zijn werkzaamheden die op zichzelf staand een aparte toevoeging rechtvaardigen. Bijvoorbeeld, als de advocaat een uitgebreide conceptdagvaarding heeft opgesteld.

Het voorgaande is niet van toepassing op voortijdig beëindigde procedures.

Let op: voor het beoordelen van samenhangende zaken zie werkinstructie artikel 11 Bvr.

1.5.1 Declaratie voortijdig beëindigde procedure

In het geval van een voortijdig beëindigde procedure is artikel 5 lid 2 Bvr van toepassing. Je toetst niet of sprake is van bereik met een eerder verleende toevoeging. Je beoordeelt alleen de urenstaat en stelt de vergoeding vast voor advies.

Let op: voor het beoordelen van samenhangende zaken zie werkinstructie artikel 11 Bvr.

Voor asiel- en vreemdelingenzaken geldt een afwijkende regeling, zie 2.3.2 (Hoger) Beroep (incl. voorlopige voorziening) op nader aan te voeren gronden en 2.3.5. declaratie voortijdig beëindigde procedures.

1.6. (Terug)Verwijzing

1.6.1 Civiel- en bestuursrecht

Is de zaak na (hoger) beroep of cassatie (terug)verwezen naar dezelfde instantie waarvoor eerder een toevoeging is verstrekt, dan wijs je de toevoegaanvraag af op bereik van die eerdere toevoeging.

Als na (hoger) beroep of cassatie sprake is van verwijzing naar een andere rechtbank of ander hof waarvoor eerder een toevoeging is verstrekt, kan een nieuwe toevoeging worden verstrekt.

O013

Wordt onder code O013 een vordering benadeelde partij behandeld, dan geldt het beleid voor civiele zaakcodes.

1.6.2 Strafzaken

Zie paragraaf 4.2.3

1.7 Last tot toevoeging/ aanwijzing

Uitgangspunt is dat de Raad verplicht is om een last tot toevoeging/ aanwijzing uit te voeren. (art. 40, 489, 6:6:3 lid 3 Wetboek van strafvordering)

Een uitzondering geldt voor bereik en dubbelheid. Bij een afwijzing op één van deze gronden wordt rechtzoekende geen rechtsbijstand ontzegd, maar vallen de werkzaamheden van de advocaat onder een al eerder verstrekte toevoeging.

Dubbele last

Is sprake van een dubbele last? Dan wijs je de toevoeging af wegens dubbelheid.

Bereik

Vallen de werkzaamheden waarvoor de last is verstrekt onder bereik van een eerdere:

  • ambtshalve toevoeging: je wijst de toevoeging af op bereik van de eerdere toevoeging.
  • reguliere toevoeging: een last/aanwijzing gaat vóór op een reguliere toevoeging. Het is niet mogelijk om een reguliere toevoeging om te zetten in een ambtshalve toevoeging. Je trekt de eerdere reguliere toevoeging in en verstrekt de ambtshalve toevoeging. Zie gebruikersinstructie.

1.8 Doorverwijzing

Je wijst de toevoegaanvraag af op bereik, als sprake is van een doorverwijzing omdat de zaak bij de verkeerde rechter is aangebracht.