Rechtsbijstand procedures gezagsbeëindiging en eerste (spoed)uithuisplaatsing

De pilot zou aanvankelijk lopen tot 1 januari 2025. In opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) is de pilot geëvalueerd door het onderzoeksbureau Pro Facto. De evaluatie is op 15 oktober 2024 aan de Tweede Kamer aangeboden.

Uit dit onderzoek blijkt dat rechtsbijstand van grote meerwaarde is voor ouders en bijdraagt aan een meer gelijkwaardige positie op zitting. De onderzoekers bevelen onder meer aan om de pilot om te zetten naar een structurele regeling.

De Staatssecretaris Rechtsbescherming heeft daarop besloten de pilot te laten doorlopen totdat deze in wetgeving is vastgelegd en heeft de pilot verlengd met twee jaar tot 1 januari 2027.

Wat houdt de pilot in?

Wanneer een verzoek tot gezagsbeëindiging of een eerste verzoek tot (spoed)uithuisplaatsing wordt ingediend bij de rechtbank (meestal door de Raad voor de Kinderbescherming of de Gecertificeerde Instelling), wijst de rechtbank bij toerbeurt een gespecialiseerde jeugdrecht- of familierechtadvocaat aan die bij de Raad heeft aangegeven deel te willen nemen aan de pilot. Deze advocaat neemt contact op met de ouders en zal hen kosteloze rechtsbijstand verlenen voor de procedure bij de rechtbank.
Als ouders zich willen laten bijstaan door een voorkeursadvocaat, kan deze voorkeursadvocaat contact opnemen met de rechtbank. Deze advocaat moet bij de Raad voor Rechtsbijstand zijn ingeschreven voor de specialisatie civiel jeugdrecht en/of (on)voorwaardelijk zijn ingeschreven voor de specialisatie personen- en familierecht om onder de pilotregeling te kunnen vallen.

Advocaten die op de lijsten van de rechtbank staan, worden door de Raad voor Rechtsbijstand nader geïnformeerd over de administratieve verwerking.
De pilot heeft alleen betrekking op procedures in eerste aanleg bij de rechtbank (in het geval van een spoedprocedure: de eerste zitting binnen twee weken na de spoedbeschikking en de daaropvolgend zitting na drie maanden). Voor andere procedures rondom een uithuisplaatsing, zoals een verlenging van de uithuisplaatsing, een hoger beroep tegen een uithuisplaatsing of een gesloten uithuisplaatsing, geldt geen kosteloze rechtsbijstand voor ouders. Ook hoger beroepsprocedures tegen gezagsbeeindiging vallen niet onder de reikwijdte van de pilot.