Over ons

De kerntaak van Legal Aid is zorg te dragen voor de beschikbaarheid en de tijdige inzet van voldoende rechtsbijstandverleners voor asielzoekers. Daartoe zijn kwaliteitseisen en criteria vastgesteld waaraan de deelnemende advocaten moeten voldoen.

Legal Aid stemt haar werkzaamheden af met de advocatuur, tolken, IND, COA, VluchtelingenWerk, Nidos en andere ketenpartners. De inzet is om asielprocedures op een efficiënte en adequate manier te laten verlopen, met voldoende snelheid en zorgvuldigheid.

Team

De afdeling Legal Aid is met teams aanwezig in de AC's Den Bosch, Budel, Schiphol, Ter Apel en Zevenaar. Deze medewerkers verzorgen de planning van de rechtsbijstand in asielprocedures die op de diverse IND-locaties worden behandeld. Daarnaast zijn bij de afdeling Legal Aid juridisch coördinatoren, een beleidsmedewerker en het hoofd van de afdeling actief.

Historie Legal Aid asiel

Legal Aid organiseert en coördineert de rechtsbijstand aan asielzoekers sinds 1988, destijds als onderdeel van de Stichting Rechtsbijstand Asiel. In 2008 werd de SRA opgeheven en werd Legal Aid onderdeel van de Raad voor Rechtsbijstand. Een speciale voorziening is noodzakelijk als gevolg van de keuzes van de overheid voor centrale opvang van asielzoekers (door het COA) en een gecentraliseerde procedureafhandeling (asielprocedures) op excentrisch gelegen locaties (de AC’s). Daarbij kent de asielprocedure relatief korte termijnen en een ingewikkelde planning met opeenvolgende contactmomenten. Aangezien asielzoekers veelal rechtszoekenden zijn die hun weg in Nederland (nog) niet kennen, ontbreekt de facto de vrije advocaatkeuze. Gecentraliseerde, eenduidige planning zorgt dan voor een efficiënte, adequate koppeling van asielzoeker en advocaten. Een speciale rechtsbijstandsvoorziening voorkomt dat ketenpartners zoals de IND, tolken en COA niet apart met 350-400 advocaten afspraken moeten maken.

Tot 2010 was er een 48-uurs asielprocedure van kracht, waarbij rechtsbijstand was georganiseerd middels een spreekuurvoorziening met ingeroosterde advocaten in het AC. Vanaf 2010 is het uitgangspunt dat één advocaat van begin tot einde van de procedure de rechtsbijstand verleent (‘continuïteit van rechtsbijstand’).

Logistieke organisatie van rechtsbijstand in asielprocedures

Legal Aid koppelt een asielzoeker aan een ‘vaste’ advocaat, na aanmelding, vóór de start van de asielprocedure. Hiertoe stelt Legal Aid per half jaar beschikbaarheidsroosters op, afgestemd op de prognoses van de aantallen door de IND te behandelen asielprocedures en de capaciteit van beschikbare advocaten. Op dit moment nemen circa 350 advocaten deel aan de AC-roosters. Deelnemende advocaten kunnen kiezen op welk AC en hoe frequent ze worden ingeroosterd. Dit laatste is afhankelijk van het aantal door de IND te behandelen zaken. Via het rooster ontvangen advocaten zaken die de IND heeft ingepland voor een inhoudelijke behandeling.

Sinds medio 2022 koppelt Legal Aid ook vroegtijdig zaken waarvan nog niet duidelijk is waar en wanneer deze inhoudelijk worden behandeld. Dit is nodig om gedurende de lange wachttijden de toegang tot rechtsbijstand te waarborgen.

Legal Aid streeft naar een evenredige verdeling van zaken over deelnemende advocaten, op basis van een distributieregeling. Indien een asielzoeker een voorkeursadvocaat machtigt, zorgt Legal Aid ook voor de administratieve verwerking.

Gesprekken tussen asielzoekers en hun advocaat vinden plaats in het AC of op het kantoor van de advocaat. Legal Aid zorgt ervoor dat deze gesprekken met behulp van een tolk kunnen plaatsvinden, waarbij rekening wordt gehouden met een efficiënte inzet van beschikbare tolken.

Legal Aid geeft ook toevoegingen (V060) af aan advocaten voor het verlenen van rechtsbijstand in eerste asielaanvragen. Hiermee kunnen advocaten een vergoeding aanvragen voor hun werkzaamheden.

Kwaliteit van rechtsbijstand

Het rechtsgebied asiel kenmerkt zich door procedures met strakke termijnen, frequente ontwikkelingen in landeninformatie, jurisprudentie en beleid. Daarbij gaat het om rechtzoekenden in een kwetsbare positie. Vandaar dat asielrecht is aangemerkt als specialisme binnen de gefinancierde rechtsbijstand.

Legal Aid ondersteunt diverse instrumenten van de Raad voor Rechtsbijstand om de kwaliteit van de rechtsbijstand in asielzaken te waarborgen:

• Inschrijvingsvoorwaarden, afgestemd met Nederlandse Orde van Advocaten;
• Landelijke Adviescommissie Rechtsbijstand Asiel en Vreemdelingenbewaring;
• Best Practices Leidraad asiel;
• Commissie Intercollegiale Toetsing;
• Klachtencommissie Rechtsbijstand Asiel en Vreemdelingenbewaring.

Advocaten die deelnemen aan de AC-roosters van Legal Aid, moeten voldoen aan alle algemene inschrijvingsvoorwaarden advocatuur van de RvR en de deskundigheidseisen voor de specialisatie asiel- en vluchtelingenrecht. In bijlage 1 bij de inschrijvingsvoorwaarden is de distributieregeling AC opgenomen.

De gestelde deskundigheidseisen zijn onder meer:

• Opleiding asiel bij OSR of NOvA opleiding;
• Eerste zaken onder begeleiding ervaren asieladvocaat (pas toelating na ‘verklaring van geen bezwaar’);
• Lidmaatschap WRV (VluchtelingenWerk Nederland);
• Handelen naar Best Practices Leidraad asiel (minimumnormen);
• Minimaal 20 toevoegingen in asielzaken per jaar (ervaringseis);
• Minimaal 6 opleidingspunten per jaar op specialisatie asiel;
• Verplichte deelname intercollegiale toetsing (CIT);
• Desgevraagd dossiers ter beschikking aan KRAV stellen.

Legal Aid informeert de deelnemende advocaten over actuele ontwikkelingen in jurisprudentie en beleid, onder meer via een email-nieuwsbrief en het organiseren van bijeenkomsten gericht op kennisoverdracht en uitwisseling van ervaringen.